آزمایشگاه شیمی: واکنش سدیم و آب
آزمایش واکنش سدیم با آب و شناسایی تولید سود سوزآور با فنیل فتالئین ۱. عنوان آزمایش بررسی واکنش فلز سدیم با آب و شناسایی محصول قلیایی (سدیم هیدروکسید) با استفاده از شناساگر فنیل فتالئین. ۲. هدف آزمایش مشاهده و بررسی واکنش شدید فلز قلیایی سدیم با آب. شناسایی تشکیل باز (سدیم هیدروکسید یا سود سوزآور) به عنوان یکی از محصولات واکنش. آشنایی با کاربرد شناساگر فنیل فتالئین برای تشخیص محیطهای قلیایی. ۳. مقدمه و تئوری آزمایش فلزات قلیایی گروه اول (مانند سدیم) به شدت با آب واکنش داده و گاز هیدروژن و یک باز قوی تولید میکنند. واکنش سدیم با آب یک واکنش اگزوترمیک (حرارتزا) و بسیار سریع است. محصول این واکنش، سدیم هیدروکسید است که با نام سود سوزآور نیز شناخته میشود و یک باز قوی محسوب میگردد. برای شناسایی حضور این باز، از یک شناساگر اسید-باز به نام فنیل فتالئین استفاده میشود. فنیل فتالئین در محیط اسیدی و خنثی بیرنگ است، اما در محیط بازی (با pH بالاتر از ۸.۳) به رنگ ارغوانی-صورتی درمیآید. این تغییر رنگ، شواهد مستقیمی از تشکیل سود سوزآور در نتیجه واکنش ارائه میدهد. 4. روش کار (شرح آزمایش) 1. حدود ۲۰۰ میلیلیتر آب مقطر در یک بشر ریخته شد. 2. چند قطره (حدود ۳-۵ قطره) از شناساگر فنیل فتالئین به آب داخل بشر اضافه گردید. در این مرحله، محلول بیرنگ باقی ماند (محیط خنثی). 3. یک تکه کوچک سدیم (به اندازه یک دانه لپه) با احتیاط و توسط یک چاقو و پنس از بلوک اصلی جدا شد. (به دلیل واکنشپذیری بالا، سدیم معمولاً در نفت نگهداری میشود و قبل از استفاده باید سطح آن را با کاغذ خشک تمیز کرد). 4. تکه سدیم بلافاصله به آرامی روی سطح آب در بشر رها شد. 5. مشاهدات و نتایج بلافاصله پس از رها کردن سدیم در آب، قطعه سدیم به سرعت و با حرکت نامنظم بر روی سطح آب شروع به حرکت کرد. گاز هیدروژن به صورت حباب در اطراف سدیم تولید می شود. قطعه سدیم ذوب شده و به شکل یک کره کوچک و براق در می آید که نشاندهنده تولید حرارت زیاد در حین واکنش است. در برخی موارد، گاز هیدروژن تولید شده با صدای "پُف" ملایمی مشتعل شد. پس از چند ثانیه، محلول اطراف قطعه سدیم در حال حرکت، به رنگ صورتی-ارغوانی درمی آید. این تغییر رنگ به تدریج در سرتاسر سطح آب پخش می شود.
سدیم,آزمایش شیمی,فنیل فتالئین,سود سوزآور