محمدعلی فروغی دردشتی (۱۲۵۴ – ۵ آذر ۱۳۲۱) ملقّب به ذَکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدار ایرانی بود که در دورهٔ پهلوی ، سه بار بهعنوان نخستوزیر خدمت کرد. در دورهٔ قاجار ، او چند بار وزیر ، دو بار نمایندهٔ مجلس شورای ملی و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. فروغی از فعالان و مبارزان مهم انقلاب مشروطه در ایران بود. او در دوران پس از جنگ جهانی اول، عضو هیئت اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) و جامعهٔ ملل بود. فروغی در ۱۳۰۴، پس از تصویب انقراض دودمان قاجار که خود در آن نقشی تعیینکننده داشت، کفیل نخستوزیری شد. با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، او که اولین نخستوزیر دوره پهلوی بود، در نخستین گام، مراسم تاجگذاری رضاشاه را برگزار کرد. او از مدتها پیش با مصطفی کمال آتاترک آشنا بود، و رضاشاه بهاصرار او به ترکیه سفر کرد، که بهدنبال آن، برخی اصلاحات انجام شد. پس از اینکه میان فروغی و رضاشاه اختلافاتی افتاد، فروغی، سیاست را رها کرد و به کارهای علمی پرداخت، هرچند همچنان تسلط بسیاری بر اوضاع داخلی ایران داشت. بهدنبال اشغال ایران در جنگ جهانی دوم در شهریور ۱۳۲۰، رضاشاه دوباره از فروغی برای نخستوزیری دعوت کرد و او را به سیاست بازگرداند. سومین دورهٔ نخستوزیری، با استعفای رضاشاه از سلطنت آغاز شد که استعفانامه را فروغی نوشت و بهامضای شاه رساند. سلطنت، بهاصرار رضاشاه و با سفارش فروغی، به محمدرضاشاه رسید. فروغی نخستین نخستوزیر در دورهٔ محمدرضاشاه شد. او، از یک سو پیشنهاد مأموران متفقین از جمله ریدر بولارد، وزیرمختار بریتانیا بر تغییر رژیم را رد کرده بود، زیرا از نظر او، با بحرانهای پیچیده و فراوان آن زمان، شیرازه امور و تمامیت ارضی کشور با تغییر رژیم، فرومیپاشید.[۵][۶][۷ از سوی دیگر، با برکناری رضاشاه در زمان اشغال ایران از سوی متفقین و انتقالقدرت به فرزندش، ایران به حامیان متفقین پیوست و خطرات احتمالی جنگ میان ایران و متفقین، مانند تجزیهٔ ایران از سوی متفقین برطرف شد. فروغی نقش مهمی در تأسیس دانشگاه تهران داشت و پایهگذار و نخستین رئیسِ فرهنگستان ایران بود. او در پایهگذاری انجمن آثار ملی نیز نقش داشت و به تلاش برای نهادینه کردنِ پاسداری و نگهداری از آثار تاریخی ایران میپرداخت.