جلسه پنجم ، جامعیت و جریان قرآن برای هر وضع جدید انسان

عنِ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ هَذِهِ الرِّوَايَةِ «مَا مِنَ الْقُرْآنِ آيَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ»، قَالَ [الباقر ع] : َ ظَهْرُهُ تَنْزِيلُهُ وَ بَطْنُهُ تَأْوِيلُهُ مِنْهُ مَا قَدْ مَضَى وَ مِنْهُ مَا لَمْ يَكُنْ يَجْرِي كَمَا يَجْرِي الشَّمْسُ وَ الْقَمَر ..‏. (بحارالانوار ج۸۹ ص۹۷). امام باقر (علیه السلام) فرمود: قرآن کریم ظاهرش تنزیلِ اوست، و باطنش تأویلِ اوست، بعضی از تأویل باطنش قبلا گذشته و بعضی هنوز محقق نشده، قرآن همانند جریان دائمیِ خورشید و ماه، همیشه تابان و مستمر در جریانی تازه پرتوافشانی دارد. قرآن مانند خورشید است که هر روز طلوعی تازه دارد (تابشی تازه بر مصادیق جدیدی دارد). اگر سوره ای را هرروز میخوانیم، برایمان هر روز تابشی جدید دارد، و سفره‌ای دیگر غیر از سفره‌ی دیروز پهن کرده است. در هر شرایطی و هر وضعی که هستیم قرآن برای ما پاسخی مناسب حالِ جدیدمان دارد. إنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع مَا بَالُ الْقُرْآنِ لَا يَزْدَادُ عِنْدَ النَّشْرِ وَ الدِّرَاسَةِ إِلَّا غَضَاضَةً؟ فَقَالَ [الصادق ع] : لِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يُنْزِلْهُ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ وَ لَا لِنَاسٍ دُونَ نَاسٍ فَهُوَ فِي كُلِّ زَمَانٍ جَدِيدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضٌّ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة. (عیون اخبار الرضا ع، ج۲ ص۸۷) شخصى از امام صادق (عليه السلام) پرسيد: چيست كه قرآن در مواقع نشر و درس جز تازگى و شادابى نمى‌افزايد؟ فرمود: زيرا كه خداوند قرآن را براى زمان خاصّى نازل نفرمود، و همين طور براى مردم معيّنى دون مردم دیگر نفرستاد، و بلکه قرآن در هر زمانى جديد و تازه است، و براى هر قومى تا یوم قيامت نوآورى و خرّمى و تازگی دارد. سأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ ظَهْرِ الْقُرْآنِ وَ بَطْنِهِ؟ فَقَالَ [الباقر ع]: ظَهْرُهُ الَّذِينَ نَزَلَ فِيهِمُ الْقُرْآنُ وَ بَطْنُهُ الَّذِينَ عَمِلُوا بِمِثْلِ أَعْمَالِهِمْ يَجْرِي فِيهِمْ مَا نَزَلَ فِي أُولَئِك‏. (معاني الاخبار ص۲۵۹) از امام باقر (عليه السلام) در مورد ظاهر و باطن قرآن پرسیدم؟ حضرت فرمود: ظاهر قرآن کسانی هستند که بر [نمادِ] آنان نازل شده و باطنش کسانی هستند که [بعد از نزول قرآن آمده‌اند و] همانند گروه اوّل عمل مى‌كنند و هر چه دربارۀ آن گروه نازل شده دربارۀ اينها هم جارى